Natuurlijke versus synthetische geuren - is er verschil?

Is een synthetisch geproduceerde geurmolecuul nu wel of niet gelijk aan een die op natuurlijke wijze is ontstaan? Er zijn wetenschappers die zeggen dat ze hetzelfde zijn, omdat beide er qua bouw - scheikundige atoomstructuur - hetzelfde uitzien.

Omdat ze er hetzelfde uitzien, reageer je op beide hetzelfde volgens deze wetenschappers. Ben je voor de een gevoelig, ben je het voor de andere ook. Ook wordt gezegd dat essentiele olien voor iedereen huidirritanten zijn. Maar is dit echt zo? 

Twijfels

Zelf heb ik mijn twijfels. De (aroma)therapeutische werking van essentiele olien wordt al eeuwen met succes ingezet voor vele aandoeningen. En is de basis van Ayurvedische huidverzorgingsproducten. Het antroposofische cosmetica merk dr Hauschka maakt al vanaf 1967 gebruik van de therapeutische werking van planten en bloemen in haar helende verzorgingsproducten. Met mooie resultaten.

Als essentiele olien niet goed zijn voor de huid, dan zouden aromatherapeutische merken al lang niet meer bestaan. Omdat niemand er tegen zou kunnen. Of ze geen effect zouden hebben. 

Medisch antropoloog en aromatherapeut drs. Harm Rijpkema (Stichting Aromatherapie) [1] legt op een heldere wijze de overeenkomsten en het verschil tussen synthetische en natuurlijke geurmoleculen en essentiele olien uit. Erg interessant! Graag deel ik deze kennis met je. 

Synthetische versus natuurlijk geurmolecuul

Planten en hun natuurlijke olien zijn complex qua samenstelling. Synthetische stoffen daarentegen zijn heel eenvoudig samengesteld. Zoveel mogelijk gericht op de werkzame stoffen.  De overige stofjes en verbindingen die van nature voorkomen in een plant worden niet nagemaakt, omdat ze niet direct een werkzame functie lijken te hebben. En omdat zo kosten bespaard worden.

Geurmolecuul versus essentiele olie

Een natuurlijke essentiele olie is een complexe samenstelling van soms honderden verschillende verbindingen (moleculen). Dit is zeer complex om in een labratorium na te bouwen. Of zelfs onmogelijk. 

Bijvoorbeeld pepermuntolie bestaat voor 40 tot 50 procent uit het geurmolecuul menthol. Een losse menthol geurmolecuul uit een pepermuntplant ziet er exact hetzelfde uit als een synthetische uit de fabriek. Daar lijkt dus geen verschil tussen te zijn. Maar naast menthol bestaat de olie nog voor 50 tot 60 procent uit andere bestanddelen! 

Om het nog ingewikkelder te maken: bijna ieder bestanddeel in een essentiele olie heeft ook een spiegelbeeld molecuul. In pepermuntolie is bijvoorbeeld 99 procent van de menthol L-menthol en een procent zijn spiegelbeeld D-menthol. 

We maken het nog een stapje complexer. Iedere molecuul kent ook nog isomeren. Dit zijn stoffen die met elkaar overeenkomen doordat hun moleculen hetzelfde aantal en dezelfde soort atomen bevatten, maar die van elkaar verschillen door de wijze waarop die atomen onderling zijn verbonden of geschikt. Menthol heeft bijvoorbeeld de molecuulformule C10H20O. Dat wil zeggen 10 C atomen, 20 H atomen en een O atoom. Die kunnen op verschillende wijze zijn gerankschikt. Menthol kent acht isomeren. 

En dat is alleen nog maar het menthol bestanddeel in pepermuntolie. In totaal bestaat pepermuntolie uit circa 100 verschillende moleculen. Je begrijpt dat het een onmogelijke opgave is om alle bestanddelen, inclusief isomeren in een lab precies zo na te bouwen zoals ze in een essentiele olie zitten. 

Ze kunnen dus nooit dezelfde werkzaamheid hebben.

Plant power

Een geurstof is door de natuur met een reden op een bepaalde manier samengesteld. Voor een plant en/of zijn omgeving had deze een functie. Bijvoorbeeld als bescherming tegen virussen of bacterien. Of om insecten aan te trekken die nodig zijn voor de voortplanting van de plant.

In onbewerkte, niet verhitte of verdunde vorm heeft deze totale geurstof of essentiele olie een werking en kwaliteiten die niet te vergelijken zijn met een synthetisch geproduceerde geurstof. 

De werking van de natuurlijke geurstoffen voor ons welbevinden is uit eeuwenlang onderzoek en praktijkervaring gebleken. In cosmetica producten, als geneeskrachtige olie of bijvoorbeeld luchtzuiverend wanneer gebruikt in een diffuser. 

Synthetische kracht

Waarom dan een synthetische variant gebruiken, als een natuurlijke zoveel meer voordelen lijkt te hebben?

• Synthetische geurstoffen zijn veel goedkoper om te maken.
• Ook kun je deze standaardiseren, zodat ze iedere keer exact hetzelfde zijn. Dit kan niet met een natuurlijke essentiele olie, omdat ieder jaar de bodem net wat anders is samengesteld. En het aantal zonuren en neerslag verschilt. Waardoor de essentiele olie ook steeds iets anders zal zijn qua specifieke bestanddelen. 
• Synthetische geurstoffen zijn over het algemeen heel lang houdbaar. Mijn ervaring is wel dat bijvoorbeeld de natuurlijke parfums van Florascent of Sharini in de loop der jaren niet achteruit gaat qua geur. Dus in die zin niet ten nadele zijn van synthetisch samengestelde parfums. De parfumeur van Sharini geeft zelfs aan dat zijn geuren in de jaren 'rijpen', alleen maar mooier worden.

Geur op je huid

Een pure geurstof op je huid aanbrengen, of deze nu synthetisch of natuurlijk is, is nooit aan te raden. Daarvoor is deze te geconcentreerd. In een plant is een geurstof ook maar een onderdeeltje in de gehele samenstelling.

Meng een pure essentiele olie altijd met een basisolie. Voordat je deze op de huid aanbrengt. Dat zorgt ervoor dat de geurstof beter opgenomen wordt. En verkleint het risico op huidirritatie.

Parfum

Maakt het gezien bovenstaand verschil of je kiest voor een niet/minder natuurlijke parfum of een natuurlijke? 

• Het gemiddelde gehalte aan geurstoffen in parfum bedraagt 15-30%, in eau de parfum 10-14%, in eau de toilette 6-9%, in eau de cologne 3-5%. Vooral in parfums en eau de parfums is het gehalte aan geurstoffen best hoog.
• Op het etiket van een parfum hoeft niet de exacte cocktail van geurstoffen te staan. Die samenstelling is bedrijfsgeheim. Vaak zijn het cocktails van deels synthetische oorsprong.
• Een aantal geurstoffen moet verplicht op het etiket vermeld worden, vanwege een grotere kans op een allergische reactie hierop. [2]  Een deel ervan zijn geurstoffen die ook onderdeel kunnen vormen van een natuurlijke essentiele olie.

Gezien het verschil in een synthetische geurstof en een natuurlijke, is het de vraag of je hier hetzelfde op reageert. Uit veiligheid kun je zowel synthetische als natuurlijke parfums het best op je kleding sprayen in plaats van op je huid. 

Of een parfumstof synthetisch of natuurlijk is, in reactie met UV straling kan deze pigmentvlekjes op de huid geven. Sprayen op kleding of op huid die niet blootgesteld wordt aan de zon heeft ook om deze reden de voorkeur. 

Uit een groot Europees onderzoek blijkt dat twee procent van de mensen allergisch is voor tenminste een geurstof. Vrouwen twee keer zo vaak dan mannen. Dat percentage is niet heel groot. Maar een allergie is wat anders dan een huidirritatie. Waar meer dan twee procent waarschijnlijk last van zal hebben. Vanuit huidirritatie kan wel een allergie ontstaan. 

Niet alleen geurstof

Niet alleen het verschil in samenstelling qua natuurlijke en synthetische geurstoffen maakt dat je anders kunt reageren op een natuurlijke of (deels) synthetische parfum.

In verschillende populaire parfums van merken als Caroline Herera, Thierry Mugler, Hugo Boss, Zadig & Voltaire, Giorgio Armina, Jean Paul Gaultier, Lancome, Hermes, Chloe en Givenchy werd de stof ethylhexyl methoxycinnamate aangetroffen [3].

Dit is één van de meest toegepaste UV-filters in cosmetica, omdat het een product langer houdbaar maakt. De stof wordt in verband gebracht met verstoring van de hormoonhuishouding en is moeilijk afbreekbaar in het milieu. 

Ook ftlaten worden regelmatig in niet natuurlijke parfums gebruikt. Dit is een hormoonverstorende stof.

In natuurlijke parfums zul je deze stoffen niet tegenkomen. Die bevatten normaliter alleen via stoomdestillatie of een ander natuurlijk proces verkregen essentiele olien en planten- en bloemen extracten. Vaak opgelost in alcohol. Of in een basisolie.

Diffusers

In 2019 is een onderzoek gedaan in een Oostenrijks ziekenhuis naar het effect van essentiele olien op de luchtkwaliteit in ziekenhuiskamers. Daaruit bleek dat het verdampen van een kleine hoeveelheid natuurlijke geurstoffen de luchtkwaliteit aanzienlijk verbeterde. Het aantal microben nam spectaculair af. Dit komt door de antivirale, antibacteriele en zelfs antischimmel eigenschappen die veel essentiele olien hebben. Een functie die ze (ook) in een plant gebruiken om deze te beschermen. 

Dat natuurlijke geurstoffen bijvoorbeeld de luchtwegen positief kunnen beinvloeden blijkt uit de vele sanatoria in de wereld waar mensen juist heengaan voor de uitstekende luchtkwaliteit van de bosrijke omgeving. Zoals in het Zwitserse Davos.

Natuurkracht

Een geurmolecuul die niet in de natuur is ontstaan, geurt maar bevat dus niets extra's. In een plant werken alle moleculen met elkaar samen en geven die specifieke plant alle eigenschappen die het nodig heeft om in de natuur te overleven. Essentiele olie die op een juiste wijze uit deze planten gedestilleerd wordt, bevat nog de kracht die ze ook in een plant heeft. Waar wij als mens van kunnen profiteren. Zowel als 'losse' geneeskrachtige olien of verwerkt in cosmetica producten. 

Synthetische geurstoffen hebben dit voordeel niet.