Zijn zelfbruiners veilig?

Zelfbruiners worden steeds vaker gebruikt. Celebrities als Kate Moss, Jeniffer Aniston, Elle Macpherson zweren erbij. Maar is het wel veilig om zonder zon bruin te worden? Steeds meer onderzoeken twijfelen hieraan. Hoogste tijd om in de materie te duiken. 

Welke zelfbruiners zijn er? 
Grosso modo kun je de zelfbruiners in twee categorieen indelen: zelfbruiners met kleurstoffen en zelfbruiners die je huid zelf laten kleuren. Als spray, creme, mousse of lotion. Voor thuisgebruik, of aangebracht in een professionele 'tanning salon'.

Zelfbruiners op basis van kleurstoffen
Deze hebben het nadeel dat ze afgeven. Bovendien zijn de kleurstoffen die gebruikt worden vaak niet zo gezond.

Zelfbruiners die je huid zelf laten kleuren
De werkzame stof in dit type zelfbruiners is dyhydroxyacetone (DHA). Een drievoudige suiker die van nature in je lichaam voorkomt. DHA gaat een reactie aan met de eiwitten (aminozuren) in je bovenste huidlaag (dode huidcellen). De eiwitten kleuren bruin en zorgen zo voor een teint. DHA blijft 8-24 uur doorwerken. Hoe hoger de concentratie DHA, des te intenser de bruine kleur. In de meeste cosmetische producten is het percentage DHA 3-5%, in professionele producten tussen 5-15%. In vergelijking met een zelfbruiner op basis van kleurstof, duurt het iets langer voordat je huid bruin wordt, maar het resultaat is langduriger. En je huid geeft niet af. 

Zonnebruin of DHA bruin, wat is het verschil?
Je huid beschermt zichzelf tegen de UV straling van de zon, doordat huidcellen in je huid - melanocyten- pigment aanmaken en dit als een soort verdedigingsleger van binnenuit naar je huidoppervlakte sturen. Deze pigmenten houden UV straling tegen. Omdat ze bruin gekleurd zijn, krijg je een tintje. Wat in feite een soort natuurlijke zonnebrandcreme is. DHA werkt van buitenaf, het geeft een bruin kleurtje door een reactie met de huidcellen in je bovenste huidlaag. Doordat de gekleurde huidcellen langzaam van je huid gaan, verdwijnt je kleurtje na circa vijf - acht dagen.

Is DHA veilig?
DHA is een lichaamseigen stof, een drievoudige suiker, die van nature in je lichaam voorkomt. Dus in feite veilig zou moeten zijn voor je lichaam. Toch lees je de laatste tijd steeds vaker dat DHA je gezondheid kan schaden (1), (2), (3). Is dit zo?

Astma of longkanker door DHA?
In spray bruiners kan DHA een risico voor je gezondheid vormen. Als je DHA inademt, kan het in je bloedbaan komen en mogelijk astma, longkanker of andere ziekten veroorzaken. Spray bruiners worden vaak in tanningssalons gebruikt. Vermijd inademen als je naar een bruiningscabine gaat en ga niet zo vaak. Om schadelijke effecten op termijn te voorkomen. Ga nooit als je zwanger bent of borstvoeding geeft. 

Huidschade door DHA?
DHA in zelfbruiner lotions, cremes of mousse die je thuis gebruikt kan deze schade niet aanrichten. Het reageert heel snel met de eiwitten op je bovenste huidlaag (een niet toxische reactie), waardoor het bijna niet door je lichaam kan worden opgenomen. De reactie van DHA en eiwitten op je huid is een oxidatie proces waarbij de eerste paar uur na het opbrengen wat  vrije radicalen vrijkomen. Dit kun je opvangen door een creme met anti-oxidanten te gebruiken. Bijvoorbeeld de huideigen dr Baumann Vitamin Cream of Bodylotion Vitamin. 

Om de effecten van regelmatig gebruik van DHA op de huid te testen, werd in 2009 een onderzoek uitgevoerd op Mexicaanse naakthonden (5). Dagelijks werd 5% DHA op de huid  aangebracht. Na 21 dagen bleek de huid van de honden geirriteerd te zijn en licht ontstoken. Na 42 dagen was de ontsteking verergerd en de huid beschadigd. Nu zijn wij geen honden, maar op basis van dit onderzoek adviseer ik om niet continue zelfbruiners met DHA te gebruiken.  Ook al is DHA een huideigen stof. De biologisch gecertificeerde zelfbruin producten van EcoTan, hoef je in principe maar eenmalig aan te brengen voor een bruin kleurtje voor een aantal dagen. 

Wat is veiliger? Zon of DHA?
Het is lastig om hier een antwoord op te geven. In feite zijn beide oke, mits met mate gebruikt!

Je hebt zonlicht broodnodig voor de aanmaak van vitamine D en immuunsysteem versterkend stikstofdioxide. Zolang je niet verbrandt is de kans op huidkanker door zonneschade relatief klein. Maar het ultraviolette licht van de zon beschadigt ook collageen en elastine. Wat rimpelvorming in de hand werkt. Zonlicht in combinatie met luchtvervuiling is nog een graadje erger voor onze huid. Deze combinatie zorgt voor de aanmaak van vrije radicalen, die DNA schade veroorzaken. Wat weer kan leiden tot o.a. vroegtijdige rimpelvorming.

Voor een zongebruind tintje zonder zon, is een zelfbruiner op basis van huideigen DHA de beste optie. Mits deze geen huidirriterende conserveermiddelen, geur- of kleurstoffen bevat. En zolang je de zelfbruiner niet te lang achter elkaar gebruikt. Bij voorkeur niet in de vorm van een spray.  

Beschermt een zelfbruiner kleurtje tegen de zon?
Nee! Alleen je bovenste huidlaag kleurt. Hiervoor is geen zon nodig. Het natuurlijke afweermechanisme van je huid om je tegen de zon te beschermen wordt niet in werking gezet. Gebruik je een product met 5% DHA of meer, dan is je huid tot 24 uur na het aanbrengen zelfs extra gevoelig voor vrije radicalen schade door de zon. Bescherm deze dus goed!

Gebruik geen (spray) zelfbruiner voor een operatie
Uit een case studie bleek dat de stof uit de zelfbruiner een reactie aanging met een aantal voor de operatie benodigde producten (3). Wat de operatie complexer maakte. Dit is maar een case, maar neem liever het zekere voor het onzekere. 

Conclusie
Wil je een zongebruind tintje, maar vroegtijdige rimpelvorming door UV straling van de zon voorkomen? Dan is een zelfbruiner op basis van huideigen DHA de beste optie. Mits deze geen huidirriterende conserveermiddelen-, geur- of kleurstoffen bevat. Maar overdrijf niet. Ook al is DHA een huideigen stof, een teveel aan DHA in het lichaam kan je huidcellen ook beschadigen of vernietigen. 

Bronnen: (1) https://www.thesun.co.uk/archives/health/296510/can-spray-tans-give-you-cancer/; (2) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29193605; (3) https://nursing.ceconnection.com/ovidfiles/01412499-201801000-00002.pdf. (4) http://natuurlijke-huidverzorging.blogspot.com/2013/09/bruinen-zonder-zon.html (5) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19016307