18 april 2022

Zijn microplastics in cosmetica gevaarlijk? Feiten en fabels

Al in 2012 startte Beat the microbead een campagne tegen het gebruik van microplastics in producten. Omdat ze volgens hen schadelijk voor onze gezondheid en/of het waterleven zijn. Wat startte met een lijst van 67 microplastic ingrediënten is inmiddels uitgebreid tot een lijst van meer dan 500 microplastic ingrediënten die veelvuldig gebruikt worden in cosmetica en persoonlijke verzorgingsproducten. Waarvan, volgens Beat the microbead, meer dan 100 een risico voor onze gezondheid of die van het waterleven vormen.

Maar is dit feit of fabel? In deze blog de laatste inzichten.

Wat zijn microplastics?

Microplastics zijn kleine plastic deeltjes van maximaal 5 millimeter groot. Daarnaast zijn er nano plastics, die nog kleiner zijn, maximaal 0,0001 millimeter. Plastic breekt af in het milieu tot steeds kleinere deeltjes. Zo wordt plastic naar verloop van tijd microplastic. En microplastics uiteindelijk nano plastics. Aangezien de deeltjes niet biologisch afbreekbaar zijn, blijven ze in het milieu.

Ook voegen fabrikanten van onder andere cosmetica producten bewust micro of nano plastics toe aan hun producten.

Microplastics de laatste nieuwsfeiten

Soms hoor je een tijdje niets over microplastics, dan weer opeens is er heel veel aandacht voor. Recent kwamen microplastics in het nieuws, omdat:

Wetenschappers voor het eerst hebben aangetoond dat microplastic deeltjes in het bloed van mensen aanwezig is (maart 2022). In het verleden was al aanwezigheid in de placenta en ontlasting aangetoond.
Onderzoek van de Plastic Soup Foundation naar microplastics in cosmetica (april 2022): van de onderzochte 7707 producten bevatten 6682 producten microplastics. Dat wil zeggen dat in 9 van de 10 onderzochte producten microplastics zitten! Alle producten van de tien populairste cosmetica merken in Europa.

Waarom zitten microplastics in cosmetica?

Microplastics zijn een goedkope vulstof voor cosmetica producten en zorgen dat het product 'lekker smeerbaar' is.
In mascara's kunnen ze ervoor zorgen dat deze op de wimpers blijft zitten
In zonnebrandmiddelen kunnen ze zorgen voor waterresistentie
In scrub producten en bijvoorbeeld tandpasta worden microplastics gebruikt vanwege het (zachte) scrub effect dat ze hebben.
Volgens de Nederlandse Cosmetica Vereniging (NCV) is er aandacht voor (micro)plastics in cosmetica, maar is dit niet zomaar uit alle producten te halen. Gezien de functies die ze hebben. De kwaliteit van producten zou achteruit gaan.
Feit is dat er cosmetica merken zijn die wel zonder microplastics kunnen. Deze zijn vaak vanaf scratch geformuleerd zonder het gebruik van microplastics. Alleen is het duurder om producten zonder deze plastics te maken. Een van de redenen dat merken die microplastics gebruiken, niet zo makkelijk kunnen schakelen naar een gezonder alternatief.

Zijn microplastics schadelijk voor onze gezondheid?

Een direct effect op onze gezondheid is nog niet aangetoond.
Wel is bekend dat in plastics andere schadelijke stoffen zitten, die vrijkomen als het plastic afbreekt. Zo komen ze in het milieu terecht, onder andere in ons drinkwater. En in sloten, recreatiewateren, rivieren, zee etc.
In laboratorium studies is aangetoond dat microplastics in ons lichaam een negatief effect kunnen hebben op ons immuunsysteem en leiden tot laagdrempelige chronische ontstekingen in ons lichaam. Die weer kunnen leiden tot ernstige ziektes. Omdat de plastics vreemde stoffen zijn voor ons lichaam probeert ons immuunsysteem ze te verwijderen, wat niet lukt, de immuuncellen sterven en en nieuwe 'troepen' worden erbij gehaald. Het immuunsysteem verzwakt en chronische ontstekingen kunnen ontstaan. Dit kan uiteindelijk tot allerlei ziekten leiden. Waaronder kanker.
Een andere laboratorium studie laat zien, dat bepaalde microplastics de groei van de longen remt.
Vanuit deze onderzoeken in combinatie met het feit dat microplastics in ons lichaam zijn aangetroffen, is de aanname, dat deze schadelijk voor onze gezondheid zullen zijn.
Een aantal nieuwe onderzoeken door gerenommeerde wetenschappers/universiteiten op dit gebied zijn gaande.

Carbomeren; wel of geen microplastics

In de app die de Plastic Soup Foundation heeft ontwikkeld om cosmetica producten met microplastics te herkennen, worden ook carbomeren (poly acryl zuur) als microplastics aangeduid. Deze kunnen echter ook uit plantaardige materialen gemaakt zijn en zijn afbreekbaar in water. Ze blijven dus niet in je lichaam 'hangen'. Cosmetica producten die carbomeren bevatten worden daardoor (deels) ten onrechte als onveilig beschouwd. Let op: deze producten kunnen ook andere ingredienten bevatten, wat wel microplastics zijn!

Leidt het milieu schade door (micro)plastics?

Door plastic, waaronder microplastics ontstaat een 'plastic soep' in water. Het plastic breekt af tot steeds kleinere deeltjes, maar blijft in het milieu. De hele kleine deeltjes worden ingeademd door waterleven.
Dieren eten plastic op of raken er in verstrikt. Jaarlijks gaan een miljoen zeevogels, 100.000 zeezoogdieren, zeeschildpadden en een ontelbaar aantal vissen dood door plastic afval.
Bij het produceren van plastics komen schadelijke stoffen vrij, die in het milieu terechtkomen.
Grotere stukken plastics zijn gevaarlijk voor het milieu omdat dieren er in kunnen stikken of verstrikt raken.

Conclusie

Ondanks het feit dat in het menselijk lichaam nog niet is aangetoond in hoeverre microplastics schadelijk zijn voor onze gezondheid, is de aanname vanuit diverse laboratoriumstudies door gerenommeerde wetenschappers, dat ze dit zijn. Naast het feit dat ze schadelijke stoffen in de plastics kunnen lekken, lijken ze een negatief effect te hebben op de ontwikkeling van longen bij embryo's en ons immuunsysteem te verzwakken. Met ziekte als gevolg.

Dit lijkt vergelijkbaar met de wijziging van inzicht over bijvoorbeeld synthetische conserveringsmiddelen. Daarvan werd vroeger gedacht dat een klein beetje in een product niet schadelijk voor onze gezondheid was. Inmiddels weten we dat al die kleine beetjes die we dagelijks via voeding en cosmetica binnen krijgen, ons lichaam niet verlaten, maar zich in ons lichaam 'stapelen'. En afhankelijk van het ingrediënt schade aan onze huid, innerlijke organen, hormoonsysteem kunnen aanrichten of zelfs kankerverwekkend zijn. En ons immuunsysteem verzwakken, omdat het lichaam het immuunsysteem inzet om deze lichaamsvreemde stoffen onschadelijk te maken/te elimineren.

Dat de 'plastic soep' in zee, rivieren en andere wateren schadelijk is voor het milieu en het waterleven is via verschillende onderzoeken aangetoond.

Vermijd dus bij voorkeur producten met microplastics. De Beat the microbead app kan hierbij helpen. Alleen geeft deze ook een negatief advies over producten met carbomeren. Dit zijn geen microplastics en niet schadelijk.

In de cosmetica producten bij INDISHA zul je geen microplastics of andere plastics aantreffen.

Enige uitzondering zijn de nagellakken van Acquarella en Suncoat; deze bevatten in water oplosbare Acrylaat Polymeren (wat een plastic is - geen micro plastic) om een film laagje van de lak op je nagels te vormen. Klee Naturals gebruikt voor haar lakjes polyurethaan (een stof tussen rubber en plastic in) dat biologisch afbreekbaar is.

Meer info?

De video's van wetenschappers op de Plastic Health Summits zijn super interessant om te bekijken. Klik hier om naar de Summit 2021 pagina te gaan. En klik op een spreker om zijn/haar verhaal te bekijken.

Bronnen: Plastic Soup Foundation, Beat the Microbeads, NOS:https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2424163-duizenden-cosmeticaproducten-bevatten-microplastics, NOS: https://nos.nl/artikel/2422543-microplastics-voor-het-eerst-aangetoond-in-menselijk-bloed, Plastic Health Summit 2021 https://www.plasticsoupfoundation.org/wat-wij-doen/gezondheid/plastic-health-summit/, NCV